Investeren in vaccinatie is cruciaal voor onze gezondheid
In de ene arm kreeg hij een griepprik, in de andere een coronavaccin. Ad Melkert, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), liet zich dubbel vaccineren als startschot van de Nationale Immunisatie Dag in het Haagse ziekenhuis HMC Westeinde. Hij wil daarmee het goede voorbeeld geven aan andere zorgprofessionals. ‘Maar een kwart van de zorgprofessionals is gevaccineerd. Dat is zorgwekkend.’
De Nationale Immunisatie Dag, een initiatief van de Nederlandse Immunisatie Stichting, wordt jaarlijks vlak voor de landelijke griep- en coronacampagne gehouden, waarbij zo’n zes miljoen Nederlanders worden uitgenodigd voor vaccinatie.
Symposium
Na de vaccinatie van Melkert en andere zorgprofessionals begon een symposium met uiteenlopende experts die vertelden over het belang van vaccinatie en kansen om de vaccinatiegraad te verhogen.
Als eerste sprak Vincent Karremans, staatssecretaris van Volksgezondheid, over ‘vaccinatie als cruciale pijler in het voorkomen van ziektes en het redden van levens. Door de geschiedenis heen hebben vaccins miljoenen levens gered en ernstige ziektes voorkomen.’
Het is goed dat er speciale dagen zoals de Nationale Immunisatie Dag zijn om bewustwording te creëren en het gesprek over vaccinatie aan te gaan, vindt hij. ‘Vaccineren blijft een individuele keuze. Maar het is van groot belang om zorgverleners te blijven informeren over de voordelen ervan.’
Zorgen over dalende vaccinatiegraad
NVZ-voorzitter en oud-minister van Sociale Zaken Ad Melkert laat zich elk jaar vaccineren tegen griep en corona, ook om een goed voorbeeld te geven aan zorgpersoneel. Hij vindt het ‘zorgwekkend’ dat de vaccinatiegraad, ook binnen ziekenhuizen, gedaald is tot 25 procent.
Even bezorgd over de dalende vaccinatiegraad is George Kassianos, huisarts en Nationale Coördinator voor Immunisatie bij het Royal College of General Practitioners in Groot-Brittannië.
‘Nederland staat bekend om zijn succesvolle vaccinatiecampagnes bij ouderen, maar nu zie je dat de vaccinatiegraad stagneert. Zowel de Wereldgezondheidsorganisatie als de Europese Raad adviseren een minimale vaccinatiegraad van 75 procent bij ouderen om voldoende bescherming te bieden. Nederland heeft dit doel nog niet gehaald.’
Daarnaast adviseert hij om naast alle ouderen ook kinderen te vaccineren tegen griep. De cijfers spreken voor zich, benadrukt hij. ‘De griepprik bij kinderen heeft geleid tot een afname van 94 procent van ziekenhuisopnames bij basisschoolkinderen. Ook is het aantal volwassenen dat de huisarts bezoekt met griepklachten gehalveerd.’
Kinderen spelen volgens Kassianos een sleutelrol bij de verspreiding van het griepvirus. ‘Ze krijgen het virus eerder dan anderen en dragen het langer bij zich dan volwassenen. Bovendien verspreiden ze het gemakkelijk.’
NVZ-voorzitter Melkert benadrukt dat het belangrijk is dat zorgpartijen en de overheid samen actief zoeken naar manieren om de vaccinatiegraad te verhogen. ‘We moeten creatiever zijn. In Amerika liep je de supermarkt in voor een prik: snel, makkelijk en betaalbaar. Misschien moeten we in Nederland ook initiatieven buiten zorginstellingen organiseren.’
Gezondheidswinst: onderdeel van elk nieuw beleidsplan
René Héman, voorzitter van artsenfederatie KNMG, voegde hieraan toe dat gezondheidswinst het uitgangspunt moet zijn van elk nieuw beleid. ‘Gezondheid is de sleutel tot een duurzaam zorgsysteem en een bloeiende economie. Investeren in preventie, waaronder vaccinaties, is cruciaal voor de toekomst van onze gezondheid én economie.’
De dalende vaccinatiegraad wordt volgens Héman mede veroorzaakt door de gezondheidskloof in de samenleving. ‘Mensen met een lagere sociaaleconomische positie leven gemiddeld acht jaar korter. Dit verschil kan oplopen tot 22 jaar als we de kwaliteit van leven meenemen. Het is onze plicht, vastgelegd in de grondwet, om gezondheid voor iedereen toegankelijk te maken.’
Wie zich daar ook al jaren voor inzet, is Fonda Sahla, voorzitter van het Nationaal Netwerk Inclusieve Zorg. Dit is een alliantie van organisaties en professionals die een beweging in gang wil brengen, waardoor ook moeilijk bereikbare bevolkingsgroepen zich laten vaccineren of goed geïnformeerd worden over de beschikbare vaccinaties. ‘Laten we samen werken aan een zorgsysteem waarin niemand achterblijft en iedereen een gelijke kans krijgt op gezondheid.’
Doelgroep-specifieke vaccinatieprogramma’s
Fonda denkt dat het helpt om doelgroep-specifieke vaccinatieprogramma’s te ontwikkelen, bijvoorbeeld door vaccinatiebussen in bepaalde wijken in te zetten en zwangere vrouwen tegen kinkhoest te vaccineren bij de verloskundige. Daarnaast kunnen we de griep- en coronavaccinaties combineren en de apotheek inzetten als vaccinatielocatie. Het is ook cruciaal om meertalige informatievoorzieningen bij huisartsen in te richten, zodat mensen weten waar ze voor in aanmerking komen.
Ook Ted van Essen, voorzitter van de NIS, vindt het belangrijk dat de overheid, zorgverleners en zorgorganisaties samenwerken om vaccinaties beter te organiseren en toegankelijker te maken. ‘Het is belangrijk dat er snel concrete stappen worden gezet, zodat Nederland voorbereid is op toekomstige gezondheidsuitdagingen.’
Met het Vital project wil prof. dr. Aura Timen, Afdelingshoofd en hoogleraar Eerstelijnsgeneeskunde in het Radboud MC, inzicht krijgen in de impact van ziekten en vaccinaties op de oudere bevolking. Ouderen hebben veel vragen over de effectiviteit en veiligheid van vaccinaties en zorgverleners zijn vaak de eerste bron van informatie. Maar ook hun kennis laat soms te weten over, daarom moet er meer geïnformeerd worden. Vanuit het Vital project zijn we bezig met de ontwikkeling van een educatieplatform.
Als je wacht, krijg je een steeds grotere informatiekloof die leidt tot een vaccinatiekloof en een steeds grotere gezondheidskloof, stelt prof. dr. Robin Peeters, Afdelingshoofd Interne Geneeskunde in het Erasmus MC.
Twijfeltelefoon
Met Shakib Sana, huisarts in Delftshaven, richtte hij de Twijfeltelefoon op. Deze was bedoeld voor twijfels over de coronavaccinatie. Nu kun je ook bellen met vragen over andere vaccinaties, zoals de griepprik, HPV-vaccinatie, darmkankerbevolkingsonderzoek en anticonceptie. ‘We probeerden inclusiviteit te bevorderen door de Twijfeltelefoon in het Turks en Marokkaans aan te bieden.’
Inmiddels hebben Peeters en zijn collega’s zich verdiept in de communicatiestijlen van de doelgroepen die ze willen bereiken. Voor jongeren zijn er bijvoorbeeld informatieve filmpjes gemaakt voor TikTok en Instagram, die al miljoenen keren bekeken zijn.
‘Goede communicatie via de juiste kanalen is essentieel. Als zorgprofessionals moeten we een actieve rol spelen door de juiste informatie te geven en desinformatie te bestrijden, zodat mensen weloverwogen keuzes kunnen maken.’
Vaccinatiebereidheid
Zorgverleners spelen een belangrijke rol in de vaccinatiebereidheid van patiënten, zei Ted van Essen tot slot. Ook hij ziet ruimte voor verbetering. Vaak erkennen zorgverleners volgens hem het belang van vaccinatie wel, maar bespreken ze dat lang niet altijd met hun patiënten.
Precies daarom is er volgens Van Essen werk aan de winkel om de vaccinatiebereidheid en kennis hierover te verhogen. ‘Als stichting hebben we verschillende initiatieven en plannen om dit te verbeteren, zoals enquêtes onder zorgverleners, een podcast, webinars, een hackathon en een whitepaper voor beleidsmakers.’
Ook denkt de NIS aan nieuwe manieren om vaccinaties toegankelijker te maken, bijvoorbeeld door ze te combineren met afspraken voor mensen met chronische aandoeningen. ‘Laten we ervoor zorgen dat zorgverleners patiënten niet alleen beter informeren over vaccinaties, maar ook zelf het goede voorbeeld geven door zich te laten vaccineren.’